Nunspeetse Bert Kalle onthult verborgen verleden in boek over zijn Surinaamse voorouders

Bert Kalle, een witte Nederlander uit Nunspeet, dook in de geschiedenis van zijn Surinaamse voorouders en schreef er een spraakmakende boek over, genaamd: ‘Mijn oma was een slavin’. Hij stuurde het naar Mark Rutte en koning Willem-Alexander. Die laat via zijn persoonlijke adviseur in een bedankbrief weten deze geste zeer te waarderen.

Hoe komt iemand ertoe om in deze hoogst actuele materie van de slavernij te duiken als hij een Nederlandse vader heeft en een moeder die half Nederlands en half Surinaams is?

“Ik werd erdoor getriggerd omdat mijn moeder er niets over kon vertellen. Ik kon haar dat allerminst kwalijk nemen, want ze was zelf geheel onwetend. Het heeft te maken met het feit dat veel Surinamers zich ervoor schamen dat hun voorouders zwarte slaven waren. Die wilden dat zo diep mogelijk wegstoppen.

Ze zouden er in onze beleving juist trots op moeten zijn dat hun (over)grootouders de slavernij hebben overleefd en hun de vrijheid hebben geboden waarin ze kunnen gedijen. Overigens wordt er ten onrechte vanuit gegaan dat Nederlanders hun slaven roofden in Afrikaanse dorpen. Alle slaven werden naar Ghana gebracht en van daaruit verhandeld.”

Bert vervolgt: “Mijn vader werkte als marechaussee in Suriname. Ik ben er geboren en heb er met een korte Nederlandse onderbreking tot mijn zeventiende gewoond. Toen werd pa naar Nunspeet overgeplaatst. Op enig moment kreeg ik te maken met glaucoom, een oogaandoening waarvan de behandelende arts me vertelde dat die veel in Afrikaanse landen voorkomt.

Ik was er nieuwsgierig naar of ik Indiaans of Creools bloed in mijn aderen zou hebben. Een DNA-test moest daarom duidelijkheid brengen. Daaruit bleek dat mijn bloed voor ongeveer 64 procent uit West-Europees, circa 26 procent Engels en 10 procent Nigeriaans is samengesteld. Dat liet wat ik had uitgezocht verklaren.”

Plantagehouder

“Ik heb er studie van gemaakt, kwam er achter dat mijn betovergrootmoeder is verwekt door een Engelse plantagehouder. Ze werd in 1855 geboren en is in 1934 overleden. Al haar voorouders hebben vanaf de komst van het eerste Liberiaanse meisje in Suriname op dezelfde plantage gewerkt.

Engelse plantagehouders behandelden de slaven wat milder dan de Nederlanders, die als gewelddadig te boek stonden. Mijn familie werd niet mishandeld en moest geen zware landarbeid verrichten. Het meisje dat mijn betovergrootmoeder werd is in 1860 vrijgekocht, drie jaar voor de afschaffing van de slavernij. Het bijzondere is dat ze de naam kreeg van de Britse eigenaar. Dat was allerminst gebruikelijk. Het gebeurde alleen als de eigenaar een slaaf/slavin mocht.

In de tijd van de slavernij werd over de vaders niet gesproken. Van de reden waarom kun je je wel iets voorstellen. Via mijn overgrootmoeder trouwden de vrouwen met Nederlandse mannen. Zo komt het uiteindelijk op de naam van mijn vader: Kalle.”

Het was een stevige klus voor Bert. “Ik ben er in 2018 mee begonnen. De eindspurt ontstond met het jubileumjaar van de afschaffing van de slavernij in zicht. Ik wilde hoe dan ook dit jaar het boek af hebben. Daarvoor moest ik nog wel naar Suriname om in het nationaal archief daar hetgene wat ik had vastgesteld te laten bevestigen.

Weet je wat voor mij een ware ontdekking was? Op de lagere school in Suriname zaten we met kinderen van diverse etniciteiten. Ik was een van de weinige witte kinderen. Je speelde met elkaar, daar was geen gedachte bij. Dat ontstond pas toen later volwassenen er opmerkingen bij plaatsten.”

Verwantschap

“Ik ben blij dat ik dingen van me af heb kunnen schrijven. Ik heb door het feit dat mijn voorouders steeds op dezelfde plantage verbleven, de geschiedenis tot 1785 kunnen herleiden. De meeste families werden gescheiden waardoor dit niet mogelijk was. Dat maakt dit verhaal bijzonder.

Voordat ik aan dit boek begon voelde ik me een Nederlander met Surinaamse achtergrond. Ik ontdekte tijdens het proces, waar ik diep ben ingedoken, zoveel verwantschap met zwarte familie dat ik me gaandeweg als een Surinamer met Nederlandse achtergrond ben gaan voelen.

Ik heb een exemplaar uitgereikt aan de burgemeester van onze gemeente. Veel Nederlanders zullen het wellicht lezen. Mijn grote wens is dat het ook onder ogen van de Surinamers komt. Die kunnen dit boek echter niet betalen onder de huidige economische omstandigheden. Ik probeer voor elkaar te krijgen dat ik in Suriname vijftig boeken aan de bibliotheken kan geven, in aanwezigheid van de Surinaamse Minister van Onderwijs.

Bert benadrukt dat je niet zo lang moet wachten met het uitwerken van een historisch thema.

Het boek, dat 150 jaar na de afschaffing van de Nederlandse slavernij verschijnt, wordt uitgegeven door Uitgeverij Boekscout.

Dick van der Veen