Migratie zorgt voor groei bevolking in vrijwel alle gemeenten

De Nederlandse bevolking blijft groeien, vooral dankzij immigratie. De vraag die daarbij opdoemt is of langzamerhand de grenzen niet worden bereikt.

LNP

Eind november afgelopen jaar telde Nederland 17.813.121 inwoners en de teller loopt gewoon door, maar de stijging vlakt wel af. De 17-miljoenste inwoner werd in 2017 welkom geheten, de 16-miljoenste in 2002 en inwoner 15 miljoen werd in 1991 genoteerd. Vooral tussen 1950 en 1992 ging het snel, want toen groeide de bevolking van 10 naar 15 miljoen. In vrijwel alle gemeenten – negen van de 344 uitgezonderd - groeide het aantal inwoners in 2022. Op Vlieland en Schiermonnikoog, in de Noordoostpolder en in Waddinxveen, Diemen, Maassluis en Woudenberg groeide de bevolking in 2022 relatief het sterkst, met meer dan 30 per duizend inwoners. In Elburg ging het om een groei met 11,1 inwoners op duizend inwoners ten opzichte van het gemiddelde van 12,3 in Nederland.

De groei komt louter door buitenlandse migratie, waarbij in 2022 sinds de oorlog tussen Rusland en Oekraïne vooral het aantal Oekraïense vluchtelingen op de cijfers drukt. Zonder deze cijfers zou in een groot aantal gemeenten de bevolking juist krimpen, want hier overstijgt het aantal mensen dat overlijdt het aantal dat geboren wordt (sterfteoverschot). Dit aantal neemt ook toe. Afgelopen jaar noteerde 62 procent van de gemeenten een sterfteoverschot, terwijl dat een jaar eerder nog voor 53 procent gold. Ter illustratie: in 2022 ging het om 13 gemeenten.

Volgens de Regionale bevolkings- en huishoudensprognose 2022-2050 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zal Nederland naar verwachting in 2035 de 19 miljoen inwoners bereiken en in 2070 zal dat gegroeid zijn tot 20,7 miljoen Nederlanders op dit hele kleine stukje aarde. Dit doet de vraag opborrelen of Nederland dat eigenlijk wel aankan?

In de Volkskrant schreef journalist Sander Heijne in de aanloop naar Prinsjesdag 2022 onlangs een essay onder de kop ‘Nederland loopt tegen de grenzen van zijn groei aan. Het is tijd dat politiek durft in te grijpen’. Heijne schrijft onder andere: “We staan op een kruispunt in de geschiedenis; in al onze ijver, werklust en investeringsdrang van de afgelopen zeventig jaar hebben we een grotere economie gecreëerd dan ons land kan dragen.”
En ook: “Vooralsnog lukt het ons onvoldoende om het debat over hoe we die nieuwe schaarste moeten verdelen constructief te voeren. Zo bezien heeft ook overvloed de potentie om een samenleving te splijten. Neem de landbouw. Onze huidige veestapel neemt zo veel stikstofruimte in dat er nog amper vergunningen voor nieuwbouwplannen voor woningen kunnen worden uitgegeven. Ondertussen becijferde de Atlas voor gemeenten het woningtekort op 390.000. Ziehier het probleem: ons land is te klein om zo veel dieren én mensen tegelijk te huisvesten.” Heijne staat niet alleen in zijn bedenkingen. Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Planbureau, plaatste recent in een column kanttekeningen bij de groei van het aantal arbeidsmigranten in relatie tot de economische groei in ons land. Hij schrijft onder andere: “Zonder migranten zit Nederland volgens sommigen straks zonder tomaten en zonder zonnepanelen. Op die redenering valt veel af te dingen. De meeste internationale studies wijzen inderdaad op een positief effect van migratie op economische groei. Maar de welvaart per inwoner stijgt over het algemeen juist niet. De Nederlandse cijfers lijken daarmee in overeenstemming.” Nu deze discussie is gestart, kun je erop wachten dat de stellingen de komende tijd worden ingenomen. Overvolle wegen, op steeds meer plekken woningbouw (althans, als de stikstofregels hier geen stokje voor steken), de lontjes worden steeds korter: Nederland heeft een groot aantal uitdagingen die zijn terug te voeren op de groei van de bevolking in steeds meer gemeenten. Na Malta is Nederland het drukstbevolkte land binnen de EU, maar uit cijfers van het CBS over 2020 blijkt dat Nederland voor vrijwel de helft (49 procent) uit landbouwgrond bestaat.

Op de tweede plaats staat de bestemming bebouwd, dat bijna 24 procent van de totale oppervlakte van 41.543 km² omvat. Bebouwd is overigens een rekbaar begrip, want niet alleen woningbouw en bedrijfsgebouwen vallen hieronder, maar ook wegen en andere infrastructuur zoals vliegvelden, openbaar groen en parken. 

Zestien procent wordt geduid als natuur of half-natuur (hier vallen de beschermde heide en bossen van Natura 2000-gebieden onder, maar ook heggen en hagen met vaak een vorm van landschaps- of natuurbeheer, productiebossen en stukjes bos zonder beschermingsstatus) en tenslotte is er 11 procent aan brak en zout water.